Binnenkort valt de stempas voor de Provinciale Statenverkiezingen op de mat. Iedere Nederlander van 18 jaar of ouder heeft weer het recht om op woensdag 15 maart te stemmen. Bij zorgaanbieders, begeleiders, cliënten en vertegenwoordigers leven soms vragen over hoe te stemmen met een lichamelijk en/of verstandelijke beperking? Hoe ga je bijvoorbeeld om met de stempas van een bewoner? En wat als iemand onder curatele staat?

Zorgaanbieders overhandigen de stempas tijdig aan hun cliënten 

Wat horen zorgaanbieders met de stempassen van hun cliënten te doen? Mensen met een beperking beslissen altijd zelf of zij wel of niet gaan stemmen. Ook als je in een woongroep bij een zorgaanbieder woont. Zorgaanbieders mogen hun cliënten dan ook niet de stempas onthouden. Zij moeten de stempas tijdig overhandigen aan hun bewoners, zodat zij kunnen bepalen of ze zelf gebruik maken van het stemrecht, iemand anders machtigen of niet gaan stemmen.

Maakt de cliënt geen gebruik van zijn stempas, dan kan de zorgaanbieder deze stempas pas weggooien, nadat de verkiezingen hebben plaatsgevonden. Als de kiesgerechtigde niet zelf kan gaan stemmen (bij een evident ernstige verstandelijke beperking), dient de zorgaanbieder contact op te nemen met de wettelijk vertegenwoordiger van de bewoner. 

Wat is de rol van de vertegenwoordiger? 

Als de cliënt een vertegenwoordiger heeft, dan moet nog steeds de stempas aan de cliënt worden gegeven. Het verdient aanbeveling dat de zorgaanbieder de vertegenwoordiger op de hoogte stelt dat zij de stempas aan de cliënt heeft gegeven. De vertegenwoordiger en/of de zorgaanbieder kan de cliënt voorlichten over de verkiezingen en hen vaardigheden bijbrengen over de uitoefening van het kiesrecht. Van de vertegenwoordigers en de zorgaanbieder mag verwacht worden dat zij neutraal zijn bij het bespreken van het kiesrecht.

Mag je stemmen als je een mentor, bewindvoerder of curator hebt?

Heeft iemand een wettelijke vertegenwoordiger, bijvoorbeeld een mentor, bewindvoerder of curator? Dan mag je toch zelf stemmen. Het kiesrecht is  namelijk een persoonlijk recht dat alleen voor de kiezer is. De kiezer die onder curatele, bewind of mentorschap staat, kan er ook voor kiezen om iemand te machtigen om voor hem/haar te stemmen. De kiezer moet dat zelf aan iemand anders vragen en mag zelf bepalen wij er voor hem/haar stemt.

Hoe werkt stemmen bij volmacht?

Soms is een kiesgerechtigde niet in de gelegenheid om zelf te gaan stemmen, In dat geval kan hij/zij iemand  dit voor hem te doen. Dit heet stemmen bij volmacht. De persoon die wordt gemachtigd, kan de volmachtstem alleen tegelijk met zijn eigen stem uitbrengen. De Kiesraad heeft een filmpje gemaakt waarin stemmen bij volmacht wordt uitgelegd.  Ook heeft de Rijksoverheid alle informatie over machtigen op een rijtje gezet. 
Kan iemand geen handtekening zetten? En staat op uw identiteitsdocument 'niet in staat tot tekenen'? Dan hoeft u de schriftelijke volmacht of de machtiging via uw stempas niet te ondertekenen. De gemeente of het stembureau controleert of de opmerking ‘’niet in staat tot tekenen’’ in uw identiteitsdocument staat. Als dat zo is, kan iemand anders voor u stemmen.

De rechten en plichten in het kort:

• Iedere Nederlander boven de 18 jaar mag stemmen. Ook kiezers die onder curatele of mentorschap staan, kunnen stemmen.
• De zorgorganisatie overhandigt de stempas altijd aan de cliënt.
• Maakt de cliënt geen gebruik van zijn stempas, dan kan de zorgaanbieder de stempas pas weggooien na de verkiezingen.
• De cliënt mag iemand anders voor zich laten stemmen.  
• Hulp bij het vervoer naar het  stembureau is de verantwoordelijkheid van de cliënt of zijn vertegenwoordiger. Kan de cliënt dat niet of is hij daartoe niet bereid, dan kan de zorgaanbieder daarvoor zorgen. Over eventuele kosten daarvan wordt vooraf overlegd.
• In het stembureau wordt niet gekeken of iemand zijn wil kan bepalen.
• Hulp in het stemhokje is alleen mogelijk voor mensen met een lichamelijke beperking. Aan mensen met een verstandelijke beperking kan er uitleg worden gegeven, buiten het stemhokje, over het gebruik van het stembiljet, maar de kiezer moet zijn stem alleen uitbrengen. 

Uitgebreide informatie vindt u in deze notitie die de VGN samen met Ieder(in) heeft gemaakt naar aanleiding van vragen die we kregen over het stemmen met een beperking. 

Stemmen met een lichamelijke beperking

Alle stembureaus moeten toegankelijk zijn voor kiezers met een lichamelijke beperking. Zo moeten de stembureaus voor kiezers in een rolstoel goed bereikbaar zijn. Heeft u vragen over de toegankelijkheid van een stembureau? Op waarismijnstemlokaal.nl staat welke stembureaus (extra) toegankelijk zijn voor bijvoorbeeld slechtzienden of mensen in een rolstoel. U kunt dit ook navragen bij uw gemeente.

Kiezers die vanwege hun lichamelijke gesteldheid niet zelf kunnen stemmen, mogen ondersteuning krijgen. Denk bijvoorbeeld aan kiezers met een visuele beperking of mensen met Parkinson. Deze kiezers mogen worden geholpen door een medewerker van het stembureau, of door iemand naar eigen keuze.

Stemmen met een visuele beperking

In alle stembureaus hangt een vergrote kandidatenlijst. Daarnaast moet in elk geval 1 leesloep aanwezig zijn, die de tekst op het stembiljet vergroot. Vergeet er dus niet naar te vragen als u moeite hebt om het stembiljet te lezen. Ook moet in het stemhokje goede verlichting zijn. Sommige gemeenten hebben een speciale mal met audio-ondersteuning voor kiezers met een visuele beperking. Sommige gemeenten hebben een speciale mal met audio-ondersteuning voor kiezers met een visuele beperking. Meer informatie vindt u op de website van de Oogvereniging, de toolbox met tips van o.a. Visio en Bartimeus en/of kijk op de informatie van de Rijksoverheid. 

Stemmen met een (licht) verstandelijke beperking

Kiezers met een (licht) verstandelijke beperking mogen niet worden geholpen in het stemhokje. Wel kunnen zij in het stemlokaal uitleg krijgen over hoe het stembiljet werkt. Veel zorgaanbieders organiseren ook workshops over het stemmen. Stichting Prokkel werft vrijwilligers met een licht verstandelijke beperking om de stembureaus inclusief te maken. Daarnaast kunnen kiezers met een verstandelijke beperking uitleg krijgen en oefenen op de website hoewerktstemmen.nl. Via de website https://stemjijook.nl/ kunnen zorgaanbieders verkiezingskranten in eenvoudige taal. Ook wordt hier op een begrijpelijke en heldere manier uitgelegd wat de provincie doet, waarom het belangrijk is om te stemmen en hoe het stemmen zelf werkt.

Alle informatie is overzichtelijk na te lezen op de website van de Rijksoverheid.

Bron: